HAYIR!

Birçok derdin sebebi “hayır” diyememek. Yaşantımızdaki ruhsal sorunların pek çoğunun altında reddedememek yatıyor. Peki bizler neden “hayır” diyemeyiz, bunun altındaki neden nedir ve bunu nasıl çözebiliriz?

Büyüklerimiz bizlere aklı başında, uslu bir çocuk olmamız için itaat etmeyi öğretti. Kesinlikle bunu kötü bir niyetle yapmadılar. “Büyükler, görmüş geçirmiş dediğimiz insanlar, en iyisini bilirler.” ve “Kimse darılmasın, herkesin gönlü olsun.” gibi fikirlerden büyüklerimiz de böyle yetiştirildiler, bizleri de böyle yetiştiriyorlar. İlk bakışta güzel gibi gözükse de bu memnun etme isteği bir süre sonra insanlara hayır dersek “Hakkımda çok kötü düşünürler.”, “Beni dışlarlar.”, “Ya çok ters bir tepki alırsam?” gibi kaygılar doğuruyor ve reddetmek günahmış gibi bu hareketten kaçınıyoruz.

İnsanları mutlu ettiğimizi düşünerek istemeye istemeye insanları memnun etmek için dediğimiz “evet”ler, ileri süreçte bizleri nereye götürür? Gelin! Olaya farklı bir açıdan bakalım. Karşı tarafı mutlu etmek veya benim hakkımda kötü düşünmesin diye çok da zevk almayacağım bir etkinliğin düzenlenmesine yardım teklifini geri çevirmiyorum. Süreç ilerledikçe bana yüklenen sorumlulukların ağırlığından bunalıyorum ve benim için başından beri istemediğim bu sorumluluklar boğucu bir hale geliyor. Ben sorumluluklarımı aksatmaya gereken önemi vermemeye başlıyorum. Bunun sonucunda etkinlik ekibine köstek oluyorum. Memnun etmek için girdiğim yolda insanların işini engellemiş oldum; memnun etmek bir yana, mutsuz etmiş oldum. Anlatmak istediğim kırmayarak kabul ettiğimizi düşündüğümüz olaylarda ileride insanları isteksizliğimizden dolayı kırabiliriz. Reddetmek kötü değildir aksine verdiğim örnekte teklife verdiği hayır cevabı “Ben bu işe enerji ve azmimin yeteceğini, layıkıyla yapacağımı düşünmüyorum.” altyapısını içerir. Sınav haftasında arkadaşlarınızın dışarıda buluşma teklifini geri çevirmenizin altında art niyet yoktur, aksine ona dikkatinizi yeterince veremeyeceğiniz ve bir başka buluşmada daha kaliteli zaman geçireceğiniz düşüncesi ile reddetmek istersiniz. Kısacası altındaki neden oldukça iyi niyetlidir. Hayır cevabı verirken ya da alırken bu bakış açılarını göz ardı etmemeniz olumsuz cevabın ne kadar doğal olduğunu hatırlatacaktır.

Çevremizdeki insanlar biz hayır diyemediğimiz zaman sınırlarımızı fark edemezler. Bilerek veya bilmeyerek rahatsız olacağımız hareketlerde bulunabilirler. Ben de insanlara olumsuz cevap veremeyen bir birey olarak hep burada bocalarım. İlk birkaç reddedemeyişimin ardından “Nasıl olsa yardım eder / yapar / halleder.” düşüncesi ile insanlar bu isteme veya teklif durumunu alışkanlık haline çeviriyor ki bu kişinin hayatından zaman çalıyor. Kendi sınırlarımıza saygı duyuyorsak hayır demeyi öğrenmemiz gerekir.

Hayır diyememenin nasıl önüne geçeriz? Kendimizi değiştirebilir miyiz? Hayır demekte zorlanan ve bu durumdan hoşlanmayan insanlar -mesela ben- hayır demek isterler fakat durumla karşı karşıya kaldıklarında anın stresi ile alışkanlık olarak evet deme eğilimindedirler. Ana kapılmamak adına boş bir vakitte ben her şeye hayır diyebileceğimi bilsem nelere hayır derdim diye düşünmeliyiz. Kısacası kendi sınırlarımızı belirlemeliyiz. Diyelim sınırları belirlerdik, nelere hayır diyeceğimiz de kafamızda. Yine böyle bir olayla karşılaştık fakat kendimizde karşı tarafın dediğini reddetme gücü bulamıyoruz ya da hayır deriz ama kişi ısrar ediyor. Bu durumda cevabı o an vermeniz gerekmediğini kendinize hatırlatın ve kafanızda netleştirene kadar yanıtlamamaya çalışın.

Ben hayır cevabı zehirliymiş gibi hiç ağzına almayan bir insanım ve bunu değiştirmeye çalışıyorum. Birkaç haftadır belirlediğim sınırlar çerçevesinde evet zincirini kırmaya çalışıyorum, bence azımsanmayacak derecede ilerleme kaydettim. Hala insanlara olumsuz yanıt vermek çok zor geliyor fakat hemen cevaplamadığımda, bekletip neden reddetmem gerektiğini kendime hatırlattığımda hayır demek kolaylaşıyor. İstediğim cevabı verdiğimde üzerimdeki ağırlık, stres kayboluyor gibi hissediyorum. Umarım bu yazı evet zincirlerini kırmak isteyen herkese motivasyon kaynağı olur.

Sınırlarınızın belirgin, yanıtlarınızın net ve hayır diyebildiğiniz bir hafta dilerim.

Ayça Aydın
2022-12-17 202