Yeni Bir Yılı Kutlamak

Noel bir Hristiyan bayramı. Katolikler, Protestanlar ve Ortodoksların bir bölümü Gregoryen takvimine göre 24 Aralık’ı 25’ine bağlayan gece, Doğu Ortodoks kiliseleri ise Jülyen takvime göre 6 Ocak’ı 7’sine bağlayan gece İsa peygamberin doğumunu kutluyor. İngilizce ‘’ Christmas’’ denilen bu bayram ‘’İsa Ayni’’ anlamına geliyor. Türkçede ise Fransızca etkisi ile Noel diye isimlendiriliyor. Ancak her yıl aynı tarihlerde ‘’Yeniden Doğuş’’ temasıyla sürdürülen birçok gelenek var. Noel 20.yüzyılın başlarından itibaren Hristiyan olmayanlar tarafından da kutlanıyor. Ancak dini motiflerinden arınmış, hediye alışverişi, yeni yılın gelişi ve yeni umutlar etrafında gelişen seküler bir kutlama olarak. Türkiye’de genelde kutlanan şey Noel değil, yılbaşı. Noel’den sıyırırsak yılbaşının aslında kullandığımız takvime göre yılın başı olması dışında bir özelliği yok. 31 Aralık'ı 1 Ocak’a bağlayan gecede kutlanan yeni yıl ile Noel bayramı temelde birbirinden farklı. Ancak iki bayramın yakın olmasıyla, Türkiye gibi Noel kültürüne yabancı olan ülkelerde sıkça karıştırılıyor. Gelgelelim yılbaşının temel sembollerine.

Noel Baba: Gerçek bir tarihte (MS 4. yy’da), gerçek bir yerde (Myra – Antalya), gerçek bir kişi olarak yaşayan; Tanrı’ya ve halkına hizmet eden Aziz Nikolas’dır. Yoksullara gizlice hediye veren Aziz Nikolas, 1930’lu yıllarda bugün bildiğimiz haline getirilmiş ve dünyaya yayılmıştır. Noel Baba, Kuzey Kutbu’nda yaşayan ve geyiklerin çektiği bir arabası olan çocuklara hediyeler dağıtan bir karakterdir.

Ağaç Süsleme: Yılbaşı ağacı Pagan geleneklerinden olup bir ritüel olarak uygulanırken günümüzde sadece eğlenceli olduğunu için yapılmaktadır. Yaprakları dökülmeyen çam ağacının ölümsüz yaşamı temsil etmesinden yola çıkılarak kullanılmıştır. Milletlerin, çam ağacı süsleme serüvenleri tamamen kişisel olup zamandan zamana değişmiştir. Günümüzde kullanılan tamamen süsleme amacıyla yapılan yılbaşı ağaçlarının kaynağı Almanya'nın batısından geldiği düşünülmektedir. Kısaca ağaç süsleme olayı çaput bağlama durumu ile benzer. Yılbaşı ağacında dileklerimizi yazıp bağlıyoruz; çaput bağlamadan çok da bağımsız değil.

Hindi Kesme: Yılbaşı sofrasında hindi bulunması hiçbir kültür ve inanışta ifade bulmuyor. Hindi aslında Şükran Günü yemeğidir. Sanıyoruz ki buradan sonra yılbaşında da kullanılması popülerleşti. Ama hindi sayısının fazla olması, hindinin diğer hayvanlara göre ekonomik açıdan daha ucuz bir hayvan olması, büyüklüğü nedeniyle kalabalık aile sofralarına uyum sağlaması hindinin tam da yılbaşı sofralarına layık olduğunu bize gösteriyor.

Yılbaşının sembolik anlamları arttırılabilir. Bunun yanında insanların yorgunluk, sevinç, üzüntü ve heyecan gibi çokça duygu ve olay yaşadıkları bir yılı bitirip sadece yeni bir yıla girmelerini kutlamak da olabilir. Her şeyin yok olduğunu düşündüğünüz anda, gelecek hâlâ yerindedir. Bu yılda en taze umutları kuşanmanızı ve hayallerinize yaklaşmanızı diliyorum. Mutlu seneler ve Noeller.

Ceren Küçükoran
2022-12-17 171